گرفتگی گوش یا کیپ شدن گوش یکی از مشکلات شایع سیستم شنوایی است که تقریبا هر فردی در طول زندگی خود تجربه می کند. این مشکل می تواند موقت یا دائمی باشد و باعث کاهش کیفیت زندگی شود.
گرفتگی گوش معمولا ناشی از اختلال عملکرد لوله استاش است که فشار داخل گوش میانی را با فشار محیط متعادل می کند. انسداد این لوله باعث ایجاد حس پُری، کاهش شنوایی موقت، زنگ گوش و گاهی درد می شود.
در این مقاله، ما تمام جنبه های کیپ شدن گوش را بررسی می کنیم که شامل دلایل، علائم، درمان و پیشگیری از بروز این مشکل است.
گرفتگی گوش در یک نگاه
اگر زمان کافی برای مطالعه این نوشتار ندارید، جدول زیر یک خلاصه اجمالی درباره علت کیپ شدن گوش، علائم، روش های پیشگیری و درمان این مشکل است.
| نکات پیشگیری | روش های درمان | علائم اصلی | علت گرفتگی گوش |
| عدم وارد کردن اشیاء نوک تیز به گوش | قطره نرم کننده موم، پاکسازی توسط پزشک، خودداری از مصرف گوش پاک کن | کاهش شنوایی موقت، پُری گوش، زنگ گوش، درد | جرم گوش |
| رعایت بهداشت گوش، درمان سریع سرماخوردگی | داروهای ضدعفونت، مراجعه به پزشک | پُری گوش، درد، تب، ترشح | عفونت گوش میانی |
| جلوگیری از تغییرات فشار شدید، درمان آلرژی و سینوزیت | درمان آلرژی، داروهای ضداحتقان، بلع و خمیازه | پُری گوش، کاهش شنوایی موقت، گاهی سرگیجه | اختلال عملکرد شیپور استاش |
| کنترل آلرژی و سینوزیت، اجتناب از پرواز در شرایط بیماری | شستشوی بینی، داروهای ضداحتقان، اجتناب از تغییر فشار هوا | پُری گوش، درد صورت، آبریزش بینی | فشار سینوس |
| رعایت نکات قبل و هنگام پرواز و غواصی | بلعیدن، جویدن آدامس، خمیازه، اسپری ضداحتقان | پُری گوش، کاهش شنوایی موقت | تغییر فشار هوا |
| دوری از محرک های آلرژی زا، درمان سریع سرماخوردگی | داروهای ضداحتقان، شستشوی بینی | پُری گوش، کاهش شنوایی موقت، زنگ گوش | آلرژی و سرماخوردگی |
| پیگیری منظم پزشکی، مدیریت رژیم غذایی | کاهش نمک، داروهای تجویزی، تمرینات تعادلی | پُری گوش، سرگیجه، وزوز گوش، کاهش شنوایی دوره ای | بیماری منییر |
علائم کیپ شدن گوش چیست؟
- احساس فشار یا پُری در گوش؛
- کاهش شنوایی موقت؛
- زنگ گوش یا تینیتوس؛
- درد ملایم تا شدید؛
- ترشح گوش در موارد عفونت؛
لازم به ذکر است که شدت و نوع علائم بستگی به علت گرفتگی دارد. گرفتگی موقت ناشی از تغییر فشار هوا کوتاه مدت است، اما گرفتگی مزمن ناشی از عفونت یا تورم لوله استاش می تواند باعث کاهش شنوایی طولانی مدت شود.
علت گرفتگی گوش چیست؟
گرفتگی گوش می تواند دلایل متعددی داشته باشد که شایع ترین آنها شامل تجمع موم در کانال گوش (جرم گوش)، عفونت گوش میانی، تغییرات فشار هوا هنگام پرواز یا غواصی، التهاب ناشی از آلرژی یا سرماخوردگی و گاهی مشکلات مزمن لوله استاش است.
این عوامل باعث انسداد مسیر انتقال صدا و ایجاد حس پُری، کاهش شنوایی موقت و گاهی زنگ گوش می شوند. همچنین افراد کم شنوا یا استفاده کنندگان سمعک ممکن است بیشتر مستعد احساس گرفتگی باشند، زیرا هر گونه انسداد در گوش می تواند عملکرد شنوایی و سمعک را تحت تأثیر قرار دهد.
در ادامه درباره تک تک دلایل کیپ شدن گوش صحبت کرده ایم:
1. عفونت گوش میانی
عفونت گوش میانی یا اوتیت مدیا یکی از شایع ترین دلایل کیپی گوش است. باکتری ها یا ویروس ها می توانند باعث التهاب و تجمع مایع در گوش میانی شوند. این التهاب علاوه بر احساس پُری، می تواند با درد، تب، کاهش شنوایی موقت و گاهی ترشح گوش همراه باشد.
درمان گرفتگی گوش از عفونت
- مصرف داروهای تجویزی پزشک: آنتی‌بیوتیک ها (در صورت عفونت باکتریایی) طبق نسخه پزشک؛
- استفاده از قطره های گوش ضد التهاب: برای کاهش تورم و درد گوش (تنها با توصیه پزشک)؛
- استفاده از مسکن های بدون نسخه: مثل استامینوفن یا ایبوپروفن برای کاهش درد گوش و تب؛
- کمپرس گرم: گذاشتن حوله گرم روی گوش برای تسکین درد؛
- تمیز نگه داشتن گوش: جلوگیری از ورود آب و آلودگی تا روند بهبود سریع تر شود.
- استراحت کافی و هیدراته ماندن: به منظور کمک به تقویت سیستم ایمنی بدن؛
- پیگیری وضعیت گوش: اگر درد یا ترشح گوش ادامه داشت، مراجعه مجدد به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی الزامی است.
2. جرم گوش
موم گوش یا جرم گوش یک ماده طبیعی است که توسط غدد داخل کانال گوش تولید می شود و نقش محافظتی مهمی دارد. این ماده از ورود گرد و غبار، باکتری ها و سایر ذرات خارجی جلوگیری کرده و باعث حفظ رطوبت و سلامت پوست داخل کانال گوش می شود.
با این حال، تجمع بیش از حد موم گوش یا جرم گوش می تواند باعث انسداد کانال گوش شود. از جمله علائم جرم گوش می توان به کیپ شدن گوش، کاهش شنوایی موقت، احساس پُری، زنگ گوش و گاهی درد اشاره کرد.
توجه: پاکسازی نادرست گوش با گوش پاک کن یا اشیاء نوک تیز نه تنها مشکل را برطرف نمی کند بلکه می تواند موم را به عمق کانال فشار دهد و حتی پرده گوش را آسیب پذیر کند.
درمان گرفتگی گوش در اثر جرم
- استفاده از قطره های نرم کننده موم گوش که به حل شدن و خروج طبیعی جرم گوش کمک می کنند.
- مراجعه به پزشک یا متخصص شنوایی سنجی برای پاکسازی ایمن کانال گوش با روش های استاندارد مانند شست و شوی گوش یا استفاده از ابزار مخصوص؛
- خودداری کامل از استفاده گوش پاک کن، سنجاق یا سایر وسایل نوک تیز برای پاکسازی گوش؛ زیرا این ابزار می توانند باعث آسیب و تشدید انسداد شوند.
3. اختلال عملکرد شیپور استاش
شیپور استاش یک کانال باریک است که گوش میانی را به پشت بینی و حلق متصل می کند و نقش مهمی در تنظیم فشار هوا در گوش میانی و تخلیه ترشحات دارد.
زمانی که عملکرد شیپور استاش دچار اختلال شود، فشار داخل گوش میانی با فشار محیط هماهنگ نمی شود و این وضعیت می تواند باعث احساس کیپی گوش، کاهش شنوایی موقت، پُری گوش و گاهی زنگ گوش شود.
دلایل متعددی می تواند عملکرد شیپور استاش را مختل کند که شایع ترین آنها شامل سرماخوردگی، آلرژی، سینوزیت، تورم بافت های بینی یا لوزه سوم و حتی تغییرات فشار هوا هنگام پرواز یا غواصی است.
همچنین در کودکان به دلیل کوتاه تر بودن و زاویه شیپور استاش، اختلال عملکرد این کانال شایع تر است. زمانی که شیپور استاش به درستی باز و بسته نشود، مایع در گوش میانی تجمع پیدا کرده و باعث انسداد و ایجاد حس پُری می شود.
افرادی که دچار اختلال عملکرد شیپور استاش هستند، ممکن است با تغییرات فشار جزئی نیز دچار کیپی گوش شوند و گاهی علائمشان با سرگیجه یا درد خفیف همراه است.
روش های درمان
برای مدیریت و درمان این نوع گرفتگی گوش راهکارهای زیر پیشنهاد می شود:
- درمان آلرژی یا التهاب بینی؛
- استفاده از داروهای ضداحتقان؛
- بلع، خمیازه کشیدن و جویدن؛
- مراجعه به متخصص گوش و حلق و بینی در موارد مزمن؛
4. فشار سینوس
یکی از دلایل شایع کیپ شدن گوش، فشار سینوس است که معمولاً با سرماخوردگی، آلرژی یا سینوزیت مرتبط است.
سینوس ها حفره های هوایی داخل جمجمه هستند که پشت بینی و اطراف چشم ها قرار دارند و با کانال های کوچکی به بینی متصل می شوند. زمانی که این کانال ها به دلیل التهاب، عفونت یا تورم مخاط بینی مسدود شوند، فشار در سینوس ها افزایش می یابد و این فشار می تواند به گوش میانی منتقل شود و باعث احساس پُری و کیپ شدن گوش شود.
این وضعیت معمولاً با علائمی مانند سردرد، درد یا فشار در ناحیه صورت، آبریزش بینی، عطسه و گاهی کاهش شنوایی موقت همراه است. افراد مبتلا به آلرژی فصلی یا کسانی که دچار سینوزیت مزمن هستند، بیشتر در معرض کیپی گوش ناشی از فشار سینوس قرار دارند. حتی تغییرات سریع فشار هوا، مانند پرواز یا غواصی، می‌تواند اثر فشار سینوس را تشدید کند و حس پُری گوش را بیشتر نماید.
درمان کیپی گوش ناشی از سینوس
با مدیریت مناسب فشار سینوس و درمان التهاب های بینی و سینوس، حس پُری و گرفتگی گوش کاهش یافته و شنوایی به وضعیت طبیعی بازمی گردد. از جمله روش های درمانی در این شرایط عبارتند از:
- استفاده از محلول های شست و شوی بینی یا اسپری های نمکی برای کاهش التهاب و پاکسازی کانال های سینوسی؛
- درمان آلرژی یا عفونت سینوس ها با داروهای تجویز شده توسط پزشک، مانند ضداحتقان ها یا آنتی هیستامین ها؛.
- اجتناب از تغییرات شدید فشار یا پرواز در زمان ابتلا به التهاب سینوس شدید؛
5. تغییرات فشار هوا
پرواز، رفتن به ارتفاعات و غواصی از عواملی هستند که فشار هوا را تغییر می دهند و می توانند باعث کیپ شدن گوش شوند. در این شرایط، فشار داخل گوش میانی با فشار محیط هم خوانی ندارد و لوله استاش مسدود می شود.
روش های جلوگیری از گرفتگی گوش در هواپیما
- بلعیدن خوراکی یا غذا؛
- جویدن آدامس؛
- خمیازه کشیدن؛
- خودداری از خوابیدن در هنگام صعود یا فرود هواپیما؛
- استفاده از اسپری های ضد احتقان؛
- به تعویق انداختن مسافرت هوایی در صورتی که به تازگی جراحی گوش انجام داده اید یا به عفونت سینوس، سرماخوردگی، گرفتگی بینی عفونت گوش مبتلا هستید.
6. آلرژی ها و سرماخوردگی
التهاب ناشی از آلرژی یا عفونت های تنفسی فوقانی می تواند باعث تورم لوله استاش و انسداد جریان هوا به گوش میانی شود. این تورم معمولاً باعث احساس گرفتگی، کاهش شنوایی موقت و گاهی زنگ گوش یا تینیتوس می شود.
درمان گرفتگی گوش در سرماخوردگی
- استفاده از داروهای ضد احتقان و ضد التهاب؛
- شستشوی بینی با محلول سالین؛
- دوری از محرک های آلرژی زا؛
7. بیماری منییر
بیماری منییر یکی از علل کمتر شایع ولی مهم کیپی گوش است که اغلب با علائم دیگری مانند سرگیجه، وزوز گوش و کاهش شنوایی دوره ای همراه می شود.
این بیماری مربوط به اختلال در مایع داخل گوش داخلی است و باعث افزایش فشار در این مایع و در نتیجه تحریک ساختارهای شنوایی و تعادلی می شود. افزایش فشار در گوش داخلی، حس پُری یا گرفتگی گوش را ایجاد کرده و شنیدن صداها را موقتاً مختل می کند.
علت دقیق بیماری منییر هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما عوامل متعددی در بروز آن نقش دارند. از جمله این عوامل می توان به اختلال در تخلیه مایع گوش داخلی، آسیب به سلول های حسی گوش داخلی، ژنتیک و حتی اختلالات خودایمنی اشاره کرد.
این بیماری معمولاً به صورت دوره ای رخ می دهد و بیماران ممکن است در برخی روزها حس گرفتگی گوش شدیدی داشته باشند و در روزهای دیگر علائم کاهش یابد.
افرادی که دچار بیماری منییر هستند، ممکن است با تغییرات فشار هوا یا سر و صداهای بلند، شدت گرفتگی و وزوز گوششان افزایش یابد.
درمان کیپ شدن گوش ناشی از بیماری منییر
- کاهش مصرف نمک و مدیریت رژیم غذایی برای کنترل فشار مایع گوش داخلی؛
- استفاده از داروهای تجویزی پزشک برای کاهش سرگیجه و فشار در گوش داخلی؛
- انجام تمرین های تعادلی و اجتناب از تغییرات سریع وضعیت بدن در دوره های حا؛.
- پیگیری دوره ای با متخصص گوش و حلق و بینی برای ارزیابی شنوایی و کنترل علائم؛
8. آکوستیک نوروما
آکوستیک نوروما که به نام شوانوما وستیبولار نیز شناخته می شود، یک تومور غیرسرطانی است که روی عصب هشتم جمجمه (عصب شنوایی و تعادل) رشد می کند.
این تومور با فشرده کردن عصب شنوایی باعث ایجاد اختلال در انتقال سیگنال های صوتی به مغز می شود و یک علت کیپ شدن گوش محسوب می شود. بیماران مبتلا به این مشکل ممکن است حس پُری یا انسداد گوش را تجربه کنند و این حس معمولاً با کاهش شنوایی تدریجی یا وزوز گوش همراه است.
علت دقیق بروز آکوستیک نوروما هنوز به طور کامل مشخص نیست، اما عوامل ژنتیکی و برخی جهش های سلولی در رشد غیرطبیعی سلول های شوان نقش دارند. این بیماری معمولاً رشد آهسته ای دارد و علائم آن به مرور زمان ظاهر می شوند، به همین دلیل بسیاری از بیماران ابتدا فقط حس گرفتگی یا وزوز گوش را تجربه می کنند.
اما در مراحل پیشرفته این بیماری ممکن است تعادل فرد از بین برود یا سرگیجه های دوره ای داشته باشد.
مدیریت کیپی گوش ناشی از آکوستیک نوروما
- پیگیری دوره ای با متخصص گوش و حلق و بینی و انجام آزمایش های شنوایی و MRI برای ارزیابی اندازه و رشد تومور؛
- درمان های جراحی یا رادیوسرجری در صورت رشد تومور و ایجاد اختلال شنوایی یا فشار به ساختارهای اطراف؛.
- استفاده از سمعک یا وسایل کمکی شنوایی در صورت کاهش شنوایی تدریجی؛
- مدیریت علائم مانند وزوز گوش با روش های دارویی یا درمان های توانبخشی صوتی؛
روش های درمان گرفتگی گوش
همان طور که گفتیم کیپ شدن گوش، یکی از مشکلات شایع گوش است که می تواند ناشی از جرم گوش، عفونت، آلرژی، فشار سینوس، اختلال شیپور استاش، بیماری منییر یا آکوستیک نوروما باشد.
بهترین روش درمان گرفتگی گوش بستگی مستقیم به علت اصلی آن دارد و می تواند شامل روش های خانگی، دارویی، پزشکی و جراحی باشد.
درمان خانگی گرفتگی گوش
برای بسیاری از افراد، گرفتگی گوش خفیف را می توان با روش های ساده خانگی کاهش داد. از جمله روش های درمان کیپی گوش در خانه عبارتند از:
- یکی از موثرترین روش ها بلعیدن و جویدن آدامس است که باعث تحریک شیپور استاش می شود و فشار گوش میانی را متعادل می کند.
- مانور والسالوا برای گوش که شامل بستن بینی و دهان و تلاش برای دمیدن هوا به داخل گوش است. این تمرین می تواند فشار گوش میانی را کاهش دهد، اما باید با احتیاط انجام شود تا به پرده گوش آسیب نرسد.
- استفاده از قطره های نرم کننده موم گوش نیز یکی از روش های خانگی موثر است. این قطره ها جرم گوش را نرم کرده و تخلیه طبیعی آن را تسهیل می کنند.
توجه: از قرار دادن گوش پاک کن یا اشیاء نوک تیز برای پاکسازی گوش جدا خودداری کنید، زیرا می تواند جرم گوش را به داخل فشار دهد و به پرده گوش آسیب بزند.
درمان دارویی گرفتگی گوش
در مواردی که کیپی گوش ناشی از عفونت، آلرژی یا احتقان بینی و سینوس ها باشد، داروها نقش مهمی در کاهش علائم دارند.
- برای عفونت باکتریایی گوش، استفاده از آنتی بیوتیک ها می تواند التهاب و درد را کاهش دهد و از پیشرفت بیماری جلوگیری کند. در کنار آن، داروهای ضد التهاب می توانند تورم کانال گوش و سینوس‌ها را کاهش دهند و باز شدن مسیر شنوایی را تسهیل کنند.
- همچنین در کیپ شدن گوش ناشی از آلرژی یا سرماخوردگی، مصرف داروهای ضد احتقان و آنتی هیستامین ها می تواند از انسداد کانال گوش جلوگیری کند و علائم را بهبود بخشد. قطره های نرم کننده موم گوش نیز در این دسته قرار می گیرند و مصرف مرتب آنها تحت نظر پزشک می تواند جرم گوش را حل کرده و تخلیه طبیعی آن را تسهیل کند.
بهترین قطره برای گرفتگی گوش
انتخاب بهترین قطره برای گرفتگی گوش، بستگی به علت این مشکل دارد اما به طور کلی قطره های گوش حاوی ترکیبات زیر می توانند جزو بهترین ها باشند:
- قطره های حاوی داروهای ضدالتهاب مثل هیدروکورتیزون؛
- قطره های حاوی آنتی بیوتیک؛
- قطره های حاوی داروهای ضد قارچ؛
درمان پزشکی گرفتگی گوش
در موارد گرفتگی شدید، مزمن یا ناشی از بیماری های پیچیده مانند اختلال عملکرد شیپور استاش، بیماری منییر یا آکوستیک نوروما، مراجعه به پزشک ضروری است.
پاکسازی تخصصی گوش توسط پزشک یکی از اقدامات اصلی است که با ابزارهای ایمن انجام می شود و جرم گوش یا مایعات تجمع یافته را بدون آسیب به پرده گوش خارج می کند.
لازم به ذکر است که انجام آزمایش های شنوایی و تصویربرداری برای تشخیص دقیق علت گرفتگی ضروری هستند؛ به ویژه در شرایطی که گرفتگی با سرگیجه، کاهش شنوایی یا وزوز همراه است.
پس از تشخیص علت، درمان اختصاصی آغاز می شود؛ برای مثال در بیماری منییر داروهایی برای کنترل سرگیجه و فشار گوش داخلی تجویز می شود و در اختلال شیپور استاش ممکن است تمرین های باز کردن شیپور یا داروهای کاهش التهاب تجویز شود.
درمان جراحی گرفتگی گوش
در موارد نادر که کیپ شدن گوش ناشی از تومور، اختلال ساختاری یا آسیب جدی باشد، درمان جراحی ضرورت پیدا می کند.
برداشتن تومورهایی مانند آکوستیک نوروما می تواند از آسیب دائمی شنوایی و تعادل جلوگیری کند. در اختلالات ساختاری شیپور استاش یا آسیب پرده گوش، جراحی ترمیمی انجام می شود تا مسیر شنوایی بازسازی شود و گرفتگی برطرف شود.
درمان گرفتگی گوش در افراد کم شنوا و استفاده کنندگان سمعک
افراد کم شنوا و استفاده کنندگان سمعک باید توجه ویژه ای به گرفتگی گوش داشته باشند؛ زیرا تجمع جرم گوش می تواند عملکرد شنوایی و دستگاه سمعک را مختل کند.
پاکسازی تخصصی گوش قبل از استفاده از سمعک از تجمع جرم و مایعات جلوگیری می کند و عملکرد شنوایی را بهینه می سازد. همچنین بررسی و تنظیم سمعک پس از درمان گرفتگی اهمیت دارد تا صدای دستگاه بدون اختلال و با کیفیت منتقل شود.
کلام آخر
گرفتگی گوش مشکلی شایع است که می تواند کیفیت زندگی و شنوایی را تحت تاثیر قرار دهد و دلایل متنوعی مانند تجمع جرم گوش، عفونت، اختلال عملکرد شیپور استاش، فشار سینوس، آلرژی، بیماری منییر یا تومورهایی مثل آکوستیک نوروما داشته باشد. شناخت دقیق علت اصلی گرفتگی، اولین و مهم ترین گام در درمان این مشکل شنوایی است.
روش های درمانی بسته به شدت و علت گرفتگی متفاوت است و شامل اقدامات خانگی، دارویی، پزشکی و جراحی است.
در نهایت، پیشگیری نقش مهمی در کاهش کیپی گوش دارد؛ رعایت بهداشت گوش، اجتناب از قرار دادن اشیاء نوک تیز در گوش و کنترل آلرژی و عفونت ها می تواند از بروز این مشکل جلوگیری کند. با تشخیص به موقع و انتخاب درمان مناسب، اغلب افراد می توانند گرفتگی گوش را به طور کامل رفع کرده و شنوایی طبیعی خود را حفظ کنند.
سوالات متداول
در صورت گرفتگی موقت ناشی از فشار یا موم، خیر. اما گرفتگی مزمن یا ناشی از عفونت می تواند منجر به کاهش شنوایی دائمی شود.
علت گرفتگی گوش راست می تواند عوامل متعددی باشد که شامل تجمع جرم گوش در همان گوش و عفونت گوش میانی یا التهاب شیپور استاش در همان سمت است. همچنین، فشار سینوس یا سرماخوردگی که سمت راست بیشتر تحت تاثیر قرار گرفته باشد، می تواند گرفتگی یکطرفه ایجاد کند. در موارد نادر، مشکلات جدی تری مانند تومور آکوستیک نوروما هم ممکن است تنها در یک گوش باعث کاهش شنوایی و گرفتگی شود.
علت گرفتگی گوش چپ معمولاً مشابه گوش راست است، اما گاهی سمت چپ بیشتر به دلیل اختلال عملکرد شیپور استاش یک طرفه دچار مشکل می شود. همچنین، مصرف طولانی مدت هدفون یا قرارگیری سر در حالت خاص هنگام خواب می تواند موجب انسداد یا فشار در یک گوش شود. عفونت ها، آلرژی و سینوزیت هم ممکن است سمت چپ را بیشتر درگیر کنند و موجب احساس گرفتگی و کاهش شنوایی شوند.
خیر، خود سمعک باعث گرفتگی نمی شود، بلکه تجمع موم یا التهاب گوش می تواند عملکرد سمعک را محدود کند.
پس از پاکسازی گوش و رفع التهاب، سمعک قابل استفاده است.
افراد با مشکلات قلبی یا فشار خون بالا باید قبل از انجام مانور والسالوا با پزشک مشورت کنند.