اگر صداها را در یک مهمانی شلوغ نامفهوم می شنوید یا مدام صدای تلویزیون یا تلفن را زیاد می کنید، ممکن است در آستانه پیر گوشی یا کم شنوایی سالمندی قرار داشته باشید؛ مشکلی که بسیاری از افراد از سن 50 به بالا آن را تجربه می کنند.
پیرگوشی روند تدریجی دارد و همین موضوع باعث بی توجهی به آن می شود. اما واقعیت این است که در صورت تشخیص زودهنگام و درمان مناسب، صدای زندگی را دوباره واضح و روشن می شنوید.
تا انتهای این نوشتار با سمعک نیوساند همراه باشید تا این موضوع را دقیق و جامع بررسی کنیم.
پیر گوشی چیست؟
پیر گوشی به انگلیسی (presbycusis) که نام علمی آن پِرِس بیوکسیس است، به افت تدریجی شنوایی در هر دو گوش در اثر کهولت سن گفتهمیشود.
با بالا رفتن سن، سلول های مویی گوش آسیب می بینند یا از بین می روند. به دلیل اینکه این سلول ها قابلیت بازسازی ندارند، در صورت عدم درمان به موقع، کاهش شنوایی دائمی خواهد بود.
علت پیر گوشی چیست؟
دلایل بروز این نوع کاهش شنوایی می تواند متفاوت باشد، اما مهم ترین آنها شامل موارد زیر است:
1. تغییرات طبیعی مرتبط با سن
شایع ترین علت پیر گوشی، افت تدریجی عملکرد عصب شنوایی و سلول های مویی گوش داخلی با بالا رفتن سن است.
2. سابقه قرار گیری در معرض سر و صدا
افرادی که سال های طولانی در معرض سر و صدا بوده اند مثل موسیقی دان ها، کارگران ساختمانی، کارگران کارخانه و … بیشتر در معرض ابتلا به پیرگوشی هستند.
بیشتر بخوانید : با کم شنوایی شغلی آشنا شوید .
3. عوامل ژنتیکی
عوامل ژنتیکی هم نقش بسیار مهمی در سرعت و شدت کم شنوایی سالمندی دارد. افرادی که والدین آنها دچار افت شنوایی در سن بالا شدهاند، احتمال ابتلای آنها به پیر گوشی نیز بیشتر است.
4. ابتلا به بیماری های زمینه ای
بیماری های زمینه ای مثل فشار خون بالا، دیابت، مشکلات قلبی و اختلالات متابولیکی نیز می توانند به عصب شنوایی آسیب بزنند و باعث ابتلا پیر گوشی شوند.
5. مصرف داروهای اتوتوکسیک
عوارض مصرف برخی داروها مثل داروهای شیمی درمانی، برخی آنتی بیوتیک ها و داروهای مدر قوی نیز می تواند پیرگوشی باشد.
سبک زندگی ناسالم
سبک زندگی ناسالم مثل استعمال دخانیات، استرس بالا، رژیم غذایی نامناسب و نداشتن فعالیت بدنی هم می تواند روند پیر گوشی را تسریع بخشد.
علائم پیر گوشی چیست؟
کم شنوایی سالمندی اصولا تدریجی است و به یک باره اتفاق نمی افتد. از جمله مهم ترین نشانه های این مشکل عبارتند از:
- سختی در شنیدن صداهای زیر مثل صدای کودکان و خانم ها؛
- دشواری در درک گفتار در اماکن شلوغ؛
- احساس مداوم نیاز به بلندتر کردن صدای تلویزیون یا موبایل؛
- درخواست مکرر از دیگران برای تکرار صحبت هایشان؛
- شنیدن غیر واضح صداهای اطراف؛
- زنگ زدن گوش یا وزوز گوش؛
- خستگی هنگام گفتگو به دلیل فشار برای شنیدن؛
پیرگوشی چگونه تشخیص داده میشود؟
تشخیص دقیق این مشکل تنها توسط متخصص شنوایی سنجی یا متخصص گوش، حلق و بینی انجام می شود. مراحل تشخیص این نوع کم شنوایی شامل موارد زیر است:
- ارزیابی و شرح حال بیمار: متخصص شنوایی سنج درباره سابقه پزشکی، سابقه قرار گرفتن در معرض صداها، داروها و علائم از بیمار سوال می پرسد.
- اتوسکوپی: شنوایی سنج توسط اتوسکوپ داخل گوش بیمار را بررسی می کند تا مشکلاتی مثل عفونت گوش، جرم گوش یا پارگی پرده گوش (پرفوراسیون پرده گوش) مشخص شود.
- ادیومتری تون خالص: به کمک این تست میزان شنوایی فرد در فرکانس های مختلف اندازه گیری می شود. الگوهای مشخصی از پیرگوشی در این تست قابل مشاهده است.
- ادیومتری گفتاری: در این تست توانایی فرد در درک گفتار و درصد فهم کلمات بررسی می شود.
- ایمیتانس گوش: مجموعه ای از تست ها که شامل تست تمپانومتری و رفلکس های شنوایی است که به منظور بررسی عملکرد گوش میانی انجام می شود.
انواع پیر گوشی
بیماری پیر گوشی بر اساس علت و محل آسیب به چند دسته زیر تقسیم می شود:
- پیر گوشی حسی عصبی: رایج ترین نوع افت شنوایی پیری، پیرگوشی حسی عصبی است که در اثر آسیب سلول های مویی حلزون گوش یا عصب شنوایی رخ می دهد.
- پیر گوشی ناشی از اختلال گوش میانی: این مشکل کمتر شایع است و علت آن سفت شدن استخوان های گوش میانی مثل اتواسکلروز است.
پیری گوش در جوانی
پیر گوشی اصولا در سنین میانسالی یا سالمندی رخ می دهد، اما گاهی افراد جوان نیز افت شنوایی را تجربه می کنند که به آن پیر گوشی جوانی یا افت شنوایی زودرس گفته می شود.
این مشکل در اثر ترکیبی از ژنتیک، سبک زندگی و عوامل محیطی رخ می دهد که علائم آن شامل سختی در شنیدن صداهای زیر یا گفتار در اماکن شلوغ، نیاز به افزایش صدای هدفون یا تلویزیون، وزوز گوش و احساس پری در گوش و همچنین خستگی هنگام گفتگوهای طولانی مدت است.
جوانان می توانند با استفاده از گذاشتن محافظ گوش در اماکن پر سر و صدا، رعایت سبک زندگی سالم، تغذیه مناسب، ورزش، کاهش استرس و انجام تست های دوره ای شنوایی سنجی تا حد زیادی از بروز پیر گوشی در جوانی جلوگیری کنند.
روش های درمان پیر گوشی
در صورتی که سلول های مویی گوش آسیب ببینند، امکان بازسازی آنها وجود ندارد؛ بنابراین چیزی به اسم درمان قطعی پیر گوشی وجود ندارد، اما روش های موثر زیادی برای بهبود شنوایی و کیفیت زندگی وجود دارد که عبارتند از:
1. سمعک
اصلی ترین و موثرترین روش درمان پیر گوشی استفاده از سمعک است. سمعک باعث تقویت شنوایی فرد و بهبود ارتباطات اجتماعی می شود.
انواع سمعک ها شامل سمعک پشت گوشی، سمعک داخل کانال، سمعک نامرئی و سمعک های قابل شارژ است که پزشک متخصص بر اساس نوع و شدت کم شنوایی یکی از این انواع سمعک را انتخاب می کند.
2. کاشت حلزون
در صورتی که میزان کم شنوایی شدید باشد و سمعک کمک چندانی به تقویت شنوایی نکند نیاز به کاشت حلزون است. در این روش طی جراحی یک دستگاه الکترونیکی داخل گوش تعبیه می شود که صدا را مستقیما به عصب شنوایی منتقل می کند و جای سلول های مویی آسیب دیده را می گیرد.
3. تقویت مهارت های شنیداری
افت شنوایی باعث می شود که درک گفتار در اماکن شلوغ سخت شود. به منظور بهبود می توان از تمرین های تقویت مهارت های شنیداری که شامل آموزش لب خوانی، گفتار درمانی و … استفاده کرد.
4. مدیریت سبک زندگی
سبک زندگی سالم مانند ترک سیگار، کنترل فشار خون و قند خون، تغذیه سالم، کاهش استرس و ورزش منظم باعث می شود که روند افت شنوایی پیری کندتر و کیفیت شنوایی نیز بهبود پیدا کند.
بیشتر بخوانید : با مواد غذایی مفید برای سلامت شنوایی آشنا شوید .
اگر پیر گوشی درمان نشود چه اتفاقی می افتد؟
بی توجهی به علائم پیر گوشی و عدم درمان آن علاوه بر کاهش شنوایی باعث کاهش ارتباطات اجتماعی، انزوا و گوشه نشینی، کاهش اعتماد به نفس، افسردگی و افزایش خطر زوال عقل در سالمندان می شود.
برای جلوگیری از پیر گوشی چه باید کرد؟
گرچه بالا رفتن سن اجتناب ناپذیر است، اما می توان با روش های زیر سرعت کاهش شنوایی را کم کرد:
- استفاده از محافظ گوش در اماکن شلوغ؛
- کنترل بیماری های زمینه ای اعم از فشار خون، قند خون و …؛
- پرهیز از مصرف خودسرانه داروها؛
- تغذیه غنی از ویتامین های گروه B، امگا 3 و آنتی اکسیدان ها؛
- انجام تست شنوایی سالانه از سن 50 سال به بالا؛
چه زمان باید به شنوایی سنج مراجعه کنیم؟
در صورت تجربه هر یک از علائم زیر هر چه سریعتر به منظور ارزیابی شنوایی به یک متخصص شنوایی سنج مراجعه کنید:
- احساس کم شدن شنوایی؛
- دشواری در شنیدن صداها در محیط های شلوغ؛
- زنگ زدن گوش؛
- نیاز به بلند کردن صدای تلویزیون و تلفن؛
- شنیدن نامفهوم گفتار؛
بیشتر بخوانید : راهنمای ارتباط با افراد کم شنوا چگونه است ؟
جمع بندی
با اینکه پیر گوشی یکی از مشکلات رایج و قابل مدیریت در سنین میانسالی و سالمندی است، اما قابل کنترل و مدیریت است. در صورت تشخیص به موقع، با استفاده از سمعک، کاشت حلزون و تمرین مهارت های شنیداری می توانید صدای زندگی را دوباره واضح و شفاف بشنوید.
سوالات متداول
پیرگوشی معمولاً از سنین میانسالی، حدود ۴۵ تا ۵۰ سالگی بهصورت تدریجی شروع می شود، اما عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و قرار گرفتن در معرض صداهای بلند می توانند این روند را زودتر یا دیرتر کنند.
بله، پیرگوشی می تواند باعث وزوز گوش شود، زیرا آسیب به سلول های مویی گوش یا عصب شنوایی باعث ایجاد سیگنال های غیرطبیعی به مغز می شود که به صورت صداهای زنگ، سوت یا وزوز احساس می شوند.
سمعک نقش بسیار موثری در بهبود شنیدن و درک گفتار دارد، اما قادر به درمان کامل آسیب سلول های مویی یا عصب شنوایی نیست و بیشتر نقش تقویتی و کمک کننده را دارد.
