خارش گوش؛ علت، علائم و روش های درمان

خارش گوش شاید به نظر مشکل بزرگی نباشد، اما زمانی که این احساس آزاردهنده دائما تکرار شود، آرامش را از فرد می گیرد. بسیاری از افراد با گوش پاکن یا وارد کردن اشیای مختلف به گوش، سعی در برطرف کردن این حس بد دارند، اما این کار در اکثر مواقع باعث بدتر شدن اوضاع می شود.  

اما علت خارش گوش چیست؟ آیا همیشه بی خطر است یا می تواند نشان از یک مشکل بزرگ باشد؟ در ادامه با دلایل و روش های درمان خارش گوش آشنا می شوید. 

خارش گوش چیست؟

خارش گوش به معنای احساس تحریک، سوزش یا تمایل به خاراندن درون گوش یا اطراف آن است. این حس می تواند موقتی و خفیف باشد یا برای طولانی مدت ادامه داشته باشد. در برخی مواقع خارش این عضو مهم بدن می تواند نشانه ای از بیماری های زمینه ای مثل عفونت یا آلرژی باشد.

علت خارش گوش چیست؟

خارش گوش در برخی مواقع مشکل زا نیست، اما گاهی نیز می تواند نشان از یک مشکل جدی تری باشد. از جمله مهم ترین دلایل بروز این مشکل عبارتند از:

دلایل خارش گوش	توضیحات
خشکی پوست داخل گوش	در صورت پاک کردن بیش از حد گوش با گوش پاک کن،پوست داخل گوش خشک می شود .
تجمع جرم گوش	تجمع بیش از حد آن نیز، ممکن است منجر به گرفتگی و خارش شود.
آلرژی و حساسیت پوستی	استفاده از هدفون، سمعک، گوشواره، شامپو و یا حتی برخی مواد آرایشی
عفونت گوش خارجی	در صورت تماس گوش با آب آلوده و یا قرار داشتن در معرض رطوبت زیاد
قارچ گوش	از دلایل اصلی خارش گوش که به همراه ترشح سفید یا خاکستری است.
اگزما یا درماتیت	در صورت بیماری های پوستی مثل اگزما،داخل کانال گوش دچار خارش می‌شود.
استفاده از اجسام برای تمیز کردن گوش	ایجاد خراش در داخل گوش و به وجود آمدن التهاب و خارش
تغییرات دما یا آب و هوا	هوای خشک زمستان ممکن است منجر به خشکی و خارش گوش شود.

خشکی پوست داخل گوش

گوش در مواقع طبیعی مقداری جرم (موم) تولید می کند که وظیفه حفظ رطوبت و محافظت از پوست داخل گوش را بر عهده دارد. 

در صورت پاک کردن بیش از حد این جرم توسط گوش پاکن یا سایر ابزار و یا کم شدن ترشح آن، پوست داخل گوش خشک می شود و منجر به خارش می شود. 

تجمع جرم گوش

با اینکه وجود مقدار کمی جرم در گوش مفید است، اما تجمع بیش از حد آن نیز، ممکن است منجر به گرفتگی گوش، خارش و یا حتی افت شنوایی شود. 

آلرژی و حساسیت پوستی

استفاده از هدفون، سمعک، گوشواره، شامپو و یا حتی برخی مواد آرایشی ممکن است باعث ایجاد حساسیت و خارش شود. 

عفونت گوش خارجی (اوتیت اکسترن)

در صورت تماس گوش با آب آلوده و یا قرار داشتن در معرض رطوبت زیاد، منجر به عفونت گوش خارجی می شود که همراه با قرمزی، خارش و یا ترشح گوش خواهد بود. 

به دلیل اینکه شناگران بیشتر از سایر افراد در معرض این نوع عفونت هستند، به همین دلیل به آن گوش شناگران هم گفته می شود. 

قارچ گوش

یکی از دلایل اصلی خارش گوش، قارچ گوش است. قارچ معمولا در محیط مرطوب رشد می کند و علاوه بر خارش، گاهی همراه با ترشح سفید یا خاکستری است. 

اگزما یا درماتیت

برخی از افرادی که مشکلات خشکی پوست یا بیماری های پوستی مثل اگزما دارند، ممکن است در کانال گوش نیز احساس خارش یا التهاب داشته باشند. 

استفاده از اجسام برای تمیز کردن گوش

متاسفانه بسیاری از افراد برای خاراندن گوش از گوش پاک کن، سنجاق و یا حتی کلید استفاده می کنند که این ابزار ممکن است باعث ایجاد خراش در داخل گوش و التهاب یا عفونت نیز شود. 

تغییرات دما یا آب و هوا

هوای خشک زمستان یا استفاده طولانی مدت از وسایل گرمایشی می ‌تواند منجر به خشکی پوست و خارش شود.

علائم خارش گوش چیست؟

همان طور که گفتیم دلایل خارش گوش متنوع هستند که علائم آن نیز بسته به علت این مشکل می تواند متفاوت باشد. اما از جمله نشانه های رایج این مشکل عبارتند از:

• احساس خارش مداوم یا گهگاه در گوش؛
• قرمزی یا التهاب در ناحیه گوش؛
• ترشح یا پوسته پوسته شدن شدن؛
• درد یا احساس سنگینی در گوش؛
• کاهش موقت شنوایی؛
• زنگ زدن گوش یا احساس گرفتگی؛

در صورتی که خارش گوش همراه با تب، درد یا ترشح باشد، حتما باید هر چه سریعتر به یک پزشک متخصص گوش و حلق و بینی یا شنوایی سنج مراجعه کنید. 

آیا خارش گوش باعث کاهش شنوایی می شود؟

نه همیشه، اما در برخی مواقع خارش گوش ممکن است منجر به کاهش شنوایی شود. این وضعیت معمولا در صورت گرفتگی گوش به دلیل تجمع جرم یا التهاب رخ می دهد. 

اگر صدای اطرافتان را کمتر از قبل می شنوید یا صداها در گوشتان می پیچد، بهتر است تست شنوایی انجام دهید. 

متخصص شنوایی سنجی، با معاینه گوش، میزان جرم، التهاب یا آسیب احتمالی را ارزیابی می کند و علت دقیق خارش را تشخیص می دهد.

درمان خارش گوش

درمان خارش گوش بسته به علت این مشکل دارد. گاهی می توان با یک سری مراقبت های ساده در خانه این خارش را برطرف کرد، اما در برخی مواقع نیاز به درمان دارویی هم می باشد. 

6 درمان خانگی خارش گوش

در صورتی که خارش گوش خفیف باشد و با درد، ترشح یا تب همراه نباشد، امکان درمان آن در خانه وجود دارد. از جمله رایج ترین روش های درمان خانگی خارش گوش عبارتند از:

1. اجتناب از دستکاری کردن گوش

یکی از شایع ترین اشتباهاتی که افراد در هنگام خارش گوش مرتکب می شوند، خاراندن یا تمیز کردن گوش با وسایل مختلف است. وارد کردن هر جسمی به داخل مجرای گوش (اعم از گوش پاک کن، سنجاق، کلید یا حتی انگشت) می ‌تواند پوست ظریف داخل گوش را خراش دهد و منجر به التهاب یا عفونت شود.

از آنجا که پوست داخل گوش بسیار حساس است، وارد کردن هر گونه وسیله ای به مجرای گوش و یا حتی انگشت منجر به ایجاد خراش در پوست داخلی گوش، تحریک بیشتر، خارش مداوم و حتی ترشح می شود. 

در صورتی که احساس خارش دارید، فقط لاله بیرونی گوش را به آرامی با نوک انگشت تمیز ماساژ دهید و از دستکاری داخل مجرا خودداری کنید.

خارش گوش در کودکان بسیار مهم تر است؛ زیرا معمولا کودکان بدون آگاهی گوش خود را با انگشت می خارانند و ممکن است به پرده گوش آسیب بزنند. در چنین شرایط حتما باید به پزشک مراجعه کنید تا با بررسی علت خارش، در صورت نیاز درمان لازم انجام شود.

2. استفاده از روغن های طبیعی برای نرم کردن پوست گوش

به دلیل اینکه یکی از دلایل اصلی خارش گوش، خشکی پوست است. استفاده از روغن های طبیعی مثل روغن زیتون یا روغن بادام شیرین می تواند منجر به مرطوب شدن پوست داخل گوش و کاهش احساس خارش شود. 

روش صحیح استفاده:

1. ابتدا مقدار کمی روغن طبیعی را در ظرفی تمیز بریزید و ظرف را چند دقیقه در آب گرم (نه جوش) قرار دهید تا ولرم شود.
2. با قطره چکان تمیز، ۲ تا ۳ قطره از روغن را داخل گوش بچکانید.
3. سر خود را حدود ۵ الی ۱۰ دقیقه به سمت مخالف خم کنید تا روغن به دیواره مجرا برسد.
4. سپس سر را به سمت دیگر برگردانید تا روغن اضافی خارج شود و با دستمال تمیز لاله بیرونی را پاک کنید.

این کار را روزانه یک بار به مدت 3 الی 5 روز انجام دهید. در صورتی که خارش برطرف نشد یا منجر به ایجاد سوزش، درد یا ترشح هم شد، استفاده از روغن را متوقف کنید و به پزشک مراجعه کنید.

توجه: در صورتی که سابقه پارگی پرده گوش را دارید یا جراحی گوش انجام داده ‌اید، به هیچ عنوان این روش خانگی توصیه نمی شود.

3.حفظ رطوبت محیط برای جلوگیری از خشکی گوش

یکی از عوامل پنهان خارش گوش، خشکی هوا و محیط است؛ به ویژه در فصول سرد سال یا استفاده طولانی مدت از وسایل گرمایشی. 

هوای خشک منجر به از بین رفتن چربی طبیعی پوست و خارش می شود. در این مواقع سعی کنید حتما در محیط خانه از دستگاه بخور استفاده کنید. 

4. از گوش پا کن استفاده نکنید!

فرو کردن گوش پاک کن داخل مجرای گوش نه تنها گوش را تمیز نمی کند، بلکه ممکن است جرم گوش را به عمق مجرا انتقال دهد که در این صورت احتمال التهاب یا عفونت گوش افزایش می یابد. از طرفی تماس پنبه یا چوب گوش پاک کن ممکن است باعث ایجاد خراش در پوست داخلی گوش و تحریک بیشتر آن شود. 

روش درست تمیز کردن گوش:

• پس از استحمام یا شنا کردن، سر را به یک طرف خم کنید تا آب اضافی از گوش خارج شود.
• با حوله نرم و تمیز لاله و قسمت بیرونی گوش را خشک کنید.
• اگر احساس می ‌کنید که آب در گوشتان باقی مانده است، می توانید از سشوار با باد ملایم و فاصله ۳۰ سانتی متری استفاده کنید تا رطوبت تبخیر شود.
• هرگز برای خشک کردن یا تمیز کردن گوش، دستمال را داخل مجرای گوش فرو نکنید؛ زیرا این کار جرم را بیشتر به سمت پرده گوش هل می دهد. 

توجه: افرادی که از سمعک یا هندزفری استفاده می ‌کنند، باید هر روز سطح خارجی این ابزار را تمیز کنند و دستگاه را در معرض رطوبت قرار ندهند. 

5. شستشو با سرم فیزیولوژی

در صورتی که گوش خشک یا پوسته پوسته شده باشد، استفاده از سرم فیزیولوژی (محلول نمکی ۰.۹ درصد) می ‌تواند به کاهش التهاب و تمیزی مجرا کمک کند.

نحوه استفاده:

1. مقدار کمی از سرم (حدود ۵ تا ۱۰ میلی لیتر) را در دمای ولرم آماده کنید.
2. از یک سرنگ بدون سوزن یا بطری مخصوص شستشوی گوش استفاده کنید.
3. سر را به یک طرف خم کنید و سرم را به آرامی داخل مجرای گوش بریزید.
4. چند ثانیه  در همان حالت بمانید، سپس سر را به سمت دیگر خم کنید تا محلول و آلودگی خارج شود.
5. با حوله نرم لاله گوش را خشک کنید.

این کار را هر چند روز یکبار انجام دهید، اما به هیچ عنوان سرم را با فشار زیاد داخل گوش نریزید، زیرا ممکن است به پرده گوش آسیب وارد کند. 

هشدار: اگر گوش درد دارید، ترشح از مجرای گوش خارج می شود و یا سابقه پارگی پرده گوش دارید از این روش استفاده نکنید و حتماً به پزشک مراجعه کنید.

6. نکات تکمیلی در مراقبت خانگی از گوش

• از هدفون یا سمعک تمیز استفاده کنید و حداقل هفته ‌ای یک ‌بار آنها را ضدعفونی کنید.
• پس از شنا در استخرهای عمومی، گوشتان را خشک کنید تا رطوبت در مجرا باقی نماند.
• اگر خارش گوش شما بیش از یک هفته ادامه دار بود به یک شنوایی سنجی یا متخصص گوش و حلق و بینی برای بررسی علت مراجعه کنید.  
• افراد مبتلا به دیابت یا بیماری های پوستی مثل اگزما یا پسوریازیس بیشتر در معرض احساس خارش گوش هستند. این افراد باید اقدامات لازم در کنترل بیماری زمینه ای را انجام دهید.

درمان های دارویی و پزشکی 

در صورتی که خارش گوش به دلیل عفونت، قارچ یا آلرژی باشد، درمان های خانگی به تنهایی موثر نخواهند بود و باید به پزشک مراجعه کنید. 

پزشک با بررسی مجرای داخلی گوش، نوع التهاب، میزان ترشح و وضعیت پوست مجرا را ارزیابی می کند و بر اساس علت، داروی مناسب را تجویز می کند. در ادامه انواع داروها و روش ‌های درمان پزشکی را بررسی می ‌کنیم.

روش های درمان	طریقه مصرف	نکات مهم
قطره آنتی بیوتیک	3 الی 4 قطره در گوش؛ 1 الی 2 بار در روز ؛به مدت 5 تا 7 روز	قبل از چکاندن، گوش باید خشک و تمیز باشد و پس از آن چند دقیقه به پهلو دراز بکشید تا جذب شود .
قطره ضد قارچ برای درمان خارش	معمولا 2 الی 3 قطره ؛ 2 بار در روز 7 الی 10 روز	باید گوش خشک نگه داشته شود و از شنا یا شستشوی زیاد گوش پرهیز شود.
قطره ضد التهاب یا حاوی کورتون	معمولا 2 تا 3 قطره ؛ 2 تا 3 بار در روز	گوش باید خشک باشد و در طول دوره درمان از دستکاری گوش خودداری شود
پمادهای موضعی	مقداری کمی به ناحیه ‌ی بیرونی یا داخل مجرا گوش ؛ 2 تا 3 بار در روز	هرگز پماد را داخل کانال گوش وارد نکنید مگر اینکه پزشک به‌ طور خاص اجازه داده باشد.
داروهای ضد آلرژی	معمولاً روزی ۱ بار خوراکی	باعث کاهش خارش و التهاب گوش در موارد آلرژیک می‌شود.
شستشوی گوش و تخلیه جرم	توسط پزشک یا با محلول‌های خاص	در خانه فقط با تجویز پزشک انجام دهید. وارد کردن وسایل به گوش ممنوع است. آب معمولی ممکن است باعث عفونت شود.

قطره آنتی بیوتیک برای درمان عفونت گوش

یکی از دلایل شایع خارش گوش، عفونت باکتریایی است که معمولا در اثر رطوبت زیاد و یا آسیب وارد شدن به مجرای گوش این مشکل پیش می آید. در این حالت بهترین قطره برای خارش گوش که ممکن است پزشک تجویز کند قطره آنتی بیوتیک است که رشد باکتری ها را متوقف می کند و التهاب را نیز کاهش می دهد. 

نکاتی درباره مصرف قطره آنتی بیوتیک گوش:

• قطره باید طبق دستور پزشک و معمولاً ۲ تا ۳ بار در روز استفاده شود.
• قبل از ریختن قطره، گوش باید تمیز و خشک باشد.
• در هنگام استفاده، سر را به یک سمت خم کنید و پس از چکاندن قطره، حدود ۵ دقیقه در همان حالت بمانید تا دارو به عمق مجرای گوش برسد.
• دوره درمان را حتی اگر علائم بهبود یافت، کامل کنید تا عفونت دوباره برنگردد.
• پزشک در صورت نیاز ممکن است قطره‌ هایی مانند سیپروفلوکساسین یا افلوکساسین را تجویز کند.
•  از مصرف خودسرانه دارو یا قطره‌ های گوش دیگران باید جدا خودداری کنید.

قطره ضد قارچ برای درمان خارش ناشی از قارچ

در صورتی که خارش گوش مزمن، همراه با ترشح سفید یا خاکستری و بوی ناخوشایند باشد، احتمال عفونت قارچی گوش زیاد است. 

عفونت های قارچی گوش اصولا در محیط های مرطوب و پس از شنا رشد می کنند که در این شرایط پزشک قطره های ضدقارچ مثل آنتی ‌مایکوتیک را تجویز می کند که می تواند شامل مواد مؤثری مثل کلوتریمازول، نیستاتین یا میکونازول باشد.

طریقه مصرف:

1. قطره باید طبق نسخه پزشک روزی ۲ بار استفاده شود.
2. دوره درمان معمولاً ۷ تا ۱۰ روز است.
3. در طول درمان باید گوش خشک نگه داشته شود و از شنا یا شستشوی زیاد گوش پرهیز شود.
4. اگر قارچ مقاوم باشد، ممکن است نیاز به پاک ‌سازی حرفه ‌ای گوش در مطب باشد. 

قطره ضد التهاب یا حاوی کورتون

در صورتی که خارش گوش به دلیل التهاب یا واکنش های آلرژیک باشد، پزشک قطره های ضد التهاب یا حاوی کورتیکواستروئید مثل بتامتازون یا هیدروکورتیزون را تجویز می کند. این داروها معمولا اثرگذاری سریع دارند و باعث کاهش قرمزی، تورم و خارش می شوند. 

نکات مهم:

• مصرف طولانی مدت این قطره ها بدون تجویز پزشک توصیه نمی شود؛ زیرا مصرف زیاد آنها ممکن است پوست گوش را نازک کند.
• اگر در کنار التهاب، عفونت هم وجود داشته باشد، ممکن است پزشک قطره ترکیبی (شامل آنتی بیوتیک و کورتون) تجویز کند.
• قبل از استفاده، گوش باید خشک باشد و در طول دوره درمان از دستکاری گوش خودداری شود.

پمادهای موضعی برای کاهش التهاب پوست گوش

اگر خارش گوش به دلیل اگزما یا حساسیت پوستی در ناحیه لاله گوش و ورودی مجرا باشد، پزشک مصرف پمادهای ضد التهاب موضعی مانند هیدروکورتیزون، بتامتازون یا کرم ‌های حاوی آنتی ‌هیستامین که به عنوان بهترین پماد برای خارش گوش  شناخته می شوند را توصیه می کند. 

روش مصرف:

• در هنگام استفاده از این پمادها پوست بیرونی گوش باید تمیز و خشک باشد.
• مقدار کمی از پماد را با انگشت تمیز یا گوش پاک کن آغشته به دارو فقط روی ناحیه خارجی و ملتهب بمالید.
• هرگز پماد را داخل کانال گوش وارد نکنید مگر اینکه پزشک به‌ طور خاص اجازه داده باشد.
• مصرف این پمادها معمولاً دو بار در روز برای چند روز کافی است.

داروهای ضد آلرژی

در صورتی که خارش گوش به دلیل آلرژی به هندزفری، شامپو، فلز گوشواره و … یا باشد، پزشک ممکن است داروهای آنتی ‌هیستامین خوراکی یا موضعی تجویز کند تا واکنش آلرژیک کنترل شود.

همچنین در برخی مواقع نیاز است عامل آلرژی شناسایی و حذف شود. به عنوان مثال تغییر نوع شامپو، استفاده از گوشواره های ضد حساسیت و یا تمیز کردن هدفون با محلول های ضدعفونی کننده از بروز مجدد خارش جلوگیری می کند.

شستشوی گوش و تخلیه جرم اضافی

یکی دیگر از دلایل رایج خارش و احساس پر بودن گوش، تجمع زیاد جرم گوش است. همان طور که گفتیم جرم گوش در حالت طبیعی برای محافظت از گوش نیاز است، اما اگر زیاد باشد و یا خشک و سفت شود، ممکن است منجر به خارش و کاهش شنوایی شود. 

در این شرایط شنوایی سنج با ابزار مخصوص یا شستشو (ایریگیشن) جرم را از گوش خارج می ‌کند. شستشوی گوش فقط باید توسط فرد متخصص انجام شود و انجام آن به هیچ عنوان در منزل توصیه نمی شود، زیرا می تواند به پرده گوش آسیب وارد کند. 

نکاتی در مورد تخلیه جرم گوش:

• پزشک معمولاً از سرم فیزیولوژی یا محلول مخصوص در دمای بدن برای شستشو استفاده می‌ کند.
• در صورت داشتن سابقه پارگی پرده گوش یا عفونت فعال، شستشو انجام نمی ‌شود و روش ‌های جایگزین به کار می ‌رود.
• پس از تخلیه جرم، ممکن است برای جلوگیری از التهاب، چند روز قطره ضد التهاب یا آنتی ‌بیوتیک تجویز شود.

پاکسازی حرفه‌ ای مجرای گوش در کلینیک

اگر خارش گوش شدید باشد و درمان دارویی تاثیرگذار نباشد. پزشک ممکن است پاکسازی دقیق و استریل مجرای گوش را تجویز کند. این کار با استفاده از میکروسکوپ گوش و ابزارهای مخصوص (مثل ساکشن یا پنس ظریف) انجام می‌ شود.

این روش هیچ خطری ندارد و باعث قطع فوری خارش گوش می شود. پس از پاکسازی، معمولاً قطره یا کرم ضد التهاب تجویز می‌ شود تا پوست مجرا سریع ‌تر ترمیم شود.

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟

در صورتی که خارش گوش همراه با علائم زیر باشد مراجعه به پزشک الزامی است:

• درد گوش یا تب؛
• ترشح مایع زرد یا سبز؛
• احساس کیپ شدن گوش یا کاهش شنوایی؛
• تورم یا قرمزی شدید؛
• ادامه خارش بیش از یک هفته؛

پربازدید ترین مقالات سایت :

• انواع قطره گوش و نحوه استفاده از آنها
• روش های خارج کردن آب از گوش
• وزوز گوش نشانه چیست ؟
• روش های درمان کم شنوایی چیست؟
• چرا حس می کنم چیزی در گوش من است؟

کلام آخر

خارش گوش در اکثر مواقع مشکل ساده ای است و با رعایت یک سری نکات در منزل حل می شود اما در برخی مواقع نیز می تواند نشانه ای از خشکی پوست، عفونت یا بیماری های دیگر باشد. 

مراقبت صحیح از گوش، استفاده نکردن از گوش پاک کن، خشک نگه داشتن گوش بعد از دوش گرفتن و شنا و مراجعه به پزشک یا شنوایی سنج در صورت تداوم خارش، بهترین راه برای حفظ سلامت گوش و شنوایی است.

اگر مدتی است دچار خارش گوش شده ‌اید یا احساس می‌ کنید شنوایی شما کاهش یافته، بهتر است با یک مرکز شنوایی سنجی یا متخصص گوش مشورت کنید تا از آسیب احتمالی جلوگیری شود.

پاسخ به سوالات پرتکرار درباره خارش گوش