سر درد پشت گوش؛ دلایل، نشانه ها، تشخیص و کامل ترین روش های درمان

سر درد پشت گوش ممکن است به شکل تیز، ضربان دار، مداوم یا دوره ای احساس شود. این درد اصولا در ناحیه پشت لاله گوش، بالای گردن و کنار جمجه احساس می شود و گاهی به قدری شدید است که کارهای روزمره فرد را مختل می کند. 

بسیاری از افراد این درد را به مشکلات گوش ارتباط می دهند، در حالی که درد پشت گوش می تواند دلایل مختلفی داشته باشد؛ از گرفتگی عضلات گرفته تا التهاب عصب یا عفونت.

در این مقاله از سمعک نیوساند قصد داریم به صورت کامل به بررسی دلایل، نشانه ها، روش های تشخیص و  بهترین روش های درمان خانگی و پزشکی این نوع سردرد بپردازیم؛ با ما همراه باشید.

سر درد پشت گوش چیست؟

سر درد پشت گوش دردی است که در پشت لاله گوش، بالای گردن، کنار جمجمه و اطراف استخوان ماستوئید حس می شود. 

این درد ممکن است یک طرفه یا دو طرفه باشد، همراه با گردن درد باشد، به شانه، گیجگاه یا فرق سر انتشار پیدا کند و در هنگام لمس پشت سر، درد چند برابر شود. 

شناخت محل و نوع درد کمک زیادی به تشخیص علت آن می کند.

مهم ترین دلایل سر درد پشت گوش

سر درد پشت گوش می تواند دلایل مختلفی داشته باشد که از جمله مهم ترین دلایل بروز این درد عبارتند از:

التهاب عصب اکسیپیتال (نورالژی اکسیپیتال)

عصب اکسیپیتال یکی از مهم ترین اعصاب ناحیه سر و گردن است که از ناحیه بالای گردن شروع می شود و تا پشت سر و اطراف گوش ادامه پیدا می کند. زمانی که این عصب به دلایل مختلف اعم از فشار عضلات، ضربه، التهاب یا مشکلات گردن تحریک می شود، درد شدید و تیر کشنده در پشت گوش احساس می شود. 

در صورتی که درد پشت گوش به علت التهاب عصب اکسیپیتال باشد، این درد این گونه خواهد بود:

• ناگهانی شروع می شود.
• تیز، سوزشی یا شبیه برق گرفتگی است.
• ممکن است با لمس یا شانه کردن موها تشدید شود. 

بسیاری از افراد این درد را این گونه توصیف می کنند: «احساس می کنم از پشت گوش تا بالای سر، یک مسیر دردناکی وجود دارد.» علت اصلی بروز این درد نشستن بد، کار طولانی با یارانه، استرس، ضربه خفیف یا گرفتگی گردن است. 

گرفتگی یا اسپاسم عضلات گردن

عضلات گردن، وظیفه نگهداری سر را دارند. زمانی که این عضلات به دلیل پایین بودن طولانی مدت سر هنگام کار با موبایل، نشستن طولانی مدت، نحوه خوابیدن اشتباه یا استرس دچار انقباض می شوند، درد آن می تواند به پشت گوش نیز سرایت کند. 

این نوع سردرد پشت گوش معمولا:

• آرام آرام شروع می شود.
• با حرکت گردن یا فشار دادن عضلات تشدید می شود
• با ماساژ، گرما و استراحت بهتر می شود.

در اکثر افراد، علت اصلی درد پشت گوش همین گرفتگی عضلات است. افراد در صورت گرفتگی عضلات، احساس خشکی گردن و سخت شدن چرخاندن سر به طرفین را تجربه می کنند. 

 عفونت گوش میانی یا خارجی

التهاب یا عفونت گوش میانی یا خارجی، فقط باعث درد گوش نمی شود بلکه به پشت گوش و گاهی حتی گردن و فک هم منتقل می شود. 

معمولا همراه با این درد، نشانه های زیر هم دیده می شود:

• احساس پر بودن گوش؛
• کم شدن شنوایی؛
• صداهای عجیب داخل گوش؛
• تب، قرمزی یا حتی ترشح از گوش؛

کودکان معمولا این حالت را بیشتر تجربه می کنند و وقتی که می بینید کودک شما مدام گوشش را می کشد یا گریه می کند، ممکن است به دلیل عفونت گوشش باشد. 

ماستوئیدیت (عفونت استخوان پشت گوش)

در صورتی که عفونت گوش درمان نشود، این عفونت به استخوان ماستوئید (استخوان پشت گوش) می رسد و منجر به تجربه درد پشت گوش می شود. 

شایان ذکر است که عفونت استخوان پشت گوش بسیار خطرناک است و باید هر چه سریعتر نسبت به درمان آن اقدام شود. 

از جمله نشانه های مهم ماستوئیدیت (عفونت استخوان پشت گوش) عبارتند از:

• درد شدید و عمیق پشت گوش؛
• قرمز شدن و متورم شدن ناحیه؛
• تب بالا؛
• جلو آمدن لاله گوش (انگار گوش بیرون زده)؛

اگر این علائم را تجربه کردید، هر چه سریعتر به پزشک مراجعه کنید؛ زیرا اگر ماستوئیدیت درمان نشود، ممکن است به قسمت های دیگر جمجمه سرایت کند. 

سردردهای میگرنی

میگرن فقط مربوط به دردهای جلو سر نمی شود، بلکه برخی از انواع میگرن باعث سر درد پشت گوش یا پشت سر هم می شود. در این نوع میگرن، اعصاب و رگ های پشت سر بیش از حد حساس می شوند.

علائم معمول این نوع سردردهای میگرنی عبارتند از:

• درد ضربان دار؛
• حساسیت شدید به نور و صدا؛
• حالت تهوع؛
• بیشتر شدن درد در حین فعالیت؛

معمولا این نوع سردردها چند ساعت یا حتی چند روز طول می کشند و روش درمان، در صورتی که علت آن میگرن باشد داروهای ضد میگرن و استراحت در محیط آرام است. 

مشکلات مفصل فک گیجگاهی  (TMJ)

مفصل فکی گیجگاهی در کنار گوش قرار دارد. در صورتی که مفصل فک به دلایل مختلف اعم از دندان قروچه، ضربه، ناهماهنگی فکی یا استرس دچار مشکل شود، درد آن به گوش و پشت گوش نیز سرایت پیدا می کند. 

از جمله علائم رایج مشکلات مفصل فک گیجگاهی عبارتند از:

• صدای کلیک یا تق تق هنگام باز کردن دهان؛
• درد فک یا گوش هنگام جویدن غذا؛
• قفل شدن یا سفت شدن فک؛

به دلیل اینکه مفصل فک گیجگاهی دقیقا در کنار گوش قرار دارد، بسیاری از افراد درد آن را با درد گوش اشتباه می گیرند. 

مشکلات دندانی و سینوسی

عفونت دندان های خلفی یا سینوس های پشت بینی ممکن است منجر به درد پشت گوش شود. دلیل این موضوع این است که اعصاب مربوط به دندان ها و سینوس ها با اعصاب اطراف گوش مشترک هستند.

به عنوان مثال دندان عقل ملتهب، عفونت ریشه دندان و سینوزیت می توانند درد را از فک و گونه به پشت گوش منتقل کنند. در این صورت درد معمولا در هنگام جویدن یا خم شدن تشدید می شود. 

آسیب های گردن

آسیب یا ضربه به گردن در اثر سقوط، تصادفات رانندگی و … منجر به التهاب عضلات، رباط ها و اعصاب گردن می شود. این التهاب باعث می شود درد از گردن به پشت سر و پشت گوش منتقل شود.

آسیب های گردنی علائم زیر را به دنبال دارد:

• گردن درد شدید؛
• محدودیت حرکت گردن به طرفین؛
• سردردهای مداوم؛
• درد تیر کشنده به سمت پشت گوش؛

نشانه های هشداردهنده درباره سر درد پشت گوش

در صورت تجربه علائم زیر مراجعه به پزشک ضروری است:

• درد شدید و مداوم؛
• تب بالا؛
• ترشح یا بوی بد از گوش؛
• کاهش شنوایی؛
• سرگیجه شدید؛
• قرمزی و تورم پشت گوش؛
• تداوم درد بیش از سه روز؛

روش های تشخیص سر درد پشت گوش

تشخیص علت سر درد پشت گوش با نگاه کردن و معاینه ساده امکان پذیر نیست. زیرا این درد می تواند از گوش، عصب، گردن، فک، دندان و سینوس ها نشات بگیرد. به همین دلیل پزشک مرحله به مرحله بررسی می کند تا دقیق ترین تشخیص را بدهد.

بررسی شرح حال بیمار و نوع درد

اولین مرحله در تشخیص علت سر درد پشت گوش، گفتگو با بیمار است. پزشک از بیمار سوال های مهمی می پرسد تا بفهمد درد از کجا شروع شده و چه الگویی دارد.

از جمله سوال هایی که پزشک در این جلسه می پرسد عبارتند از:

• درد ناگهانی شروع شده یا کم کم؟
• درد تیز است یا مبهم؟
• فقط پشت گوش درد می گیرد یا به گردن و سر هم می زند؟
• هنگام لمس ناحیه درد بیشتر می شود؟
• این درد در زمان کار با موبایل یا هنگام بیدار شدن از خواب بیشتر است؟
• سردرد با تب، تهوع یا کاهش شنوایی همراه است؟

پزشک از پاسخ این سوالات تا حدی می تواند تشخیص دهد که درد ناشی از عصب، عضله، گوش، فک، دندان یا عفونت است.

معاینه گوش با اتوسکوپ

در این مرحله پزشک با اتوسکوپ داخل کانال گوش و پرده گوش را به دقت بررسی می کند. با معاینه گوش پزشک می تواند هر گونه قرمزی یا التهاب گوش، ترشحات گوش، برجستگی پرده گوش، وجود جسم خارجی در گوش و علائم عفونت گوش میانی یا خارجی را تشخیص دهد. 

بررسی گردن و عضلات

به دلیل اینکه گردن و پشت گوش ارتباط عضلانی و عصبی نزدیکی با یکدیگر دارند، پزشک گردن بیمار را از نظر اسپاسم، خشکی، ورم یا درد بررسی می کند.

مهم ترین مواردی که پزشک بررسی می کند عبارتند از:

• آیا عضلات گردن سفت شده اند؟
• هنگام چرخاندن سر، درد بیشتر می شود؟
• آیا عضلات بالای گردن یا پشت سر حساس هستند؟
• آیا نقطه های دردناک (تریگر پوینت) وجود دارد؟

تصویربرداری در صورت نیاز

در صورتی که پزشک بعد از معاینه و بررسی به این نتیجه برسد که مشکل فقط از عضلات گردن و گوش نیست ممکن است، روش های تصویربرداری اعم از سی تی اسکن، MRI و یا عکس از گردن را تجویز کند. 

برای تشخیص علت سر درد پشت گوش تنها در صورت بروز علائم زیر نیاز به تصویربرداری است:

• درد شدید و غیرعادی باشد.
• علائم خطر وجود داشته باشد.
• بیمار به درمان اولیه جواب ندهد.
• پزشک به التهاب استخوان یا مشکل عصبی مشکوک باشد.

بهترین درمان های سر درد پشت گوش

روش درمان سر درد پشت گوش، بستگی به علت بروز آن دارد، اما به طور کلی ترکیبی از درمان های خانگی و روش های پزشکی می تواند به کاهش درد کمک کند. 

درمان های خانگی

برای درمان سر درد پشت گوش در خانه می توانید از روش های زیر کمک بگیرید:

استفاده از کمپرس گرم

گذاشتن کمپرس گرم یا حوله گرم بر روی ناحیه گردن و پشت گوش باعث افزایش جریان خون در این نواحی می شود. این کار باعث می شود تا عضلات سفت و گرفته، شل شوند و درد ناشی از اسپاسم عضلانی تا حدی زیادی کاهش یابد. 

اگر سردرد پشت گوش شما به دلیل اسپاسم عضلانی ناحیه گردن است، بهتر است روزی دو تا سه بار و هر بار ۱۵ تا ۲۰ دقیقه از کمپرس گرم استفاده کنید. 

گذاشتن کمپرس سرد

در صورتی که درد حالت تیز، ضربانی یا التهابی داشته باشد، کمپرس سرد انتخاب بهتری است. سرما باعث کاهش التهاب و کاهش انتقال پیام های درد در اعصاب می شود. 

برای کاهش این درد، یک پارچه سرد یا کمپرس یخ را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه روی محل درد قرار دهید. بین هر نوبت ۲ ساعت فاصله بگذارید.

ماساژ ملایم گردن و پشت سر

ماساژ ملایم عضلات اطراف گردن، شانه و پشت سر باعث کاهش گرفتگی عضلات می شود. این کار به خصوص برای افرادی که مدت طولانی با کامپیوتر کار می کنند و دچار درد پشت گوش هستند، بسیار مناسب است.

استراحت و اصلاح وضعیت بدن

از آنجا که یکی از دلایل شایع سر درد پشت گوش، وضعیت بد گردن است، با استراحت و اصلاح وضعیت بدن، می توان این درد را تا حد زیادی کاهش داد.

از جمله نکات مهم برای اصلاح وضعیت بدن به توصیه پزشکان عبارتند از:

• مانیتور باید هم سطح چشم باشد.
• هنگام کار با گوشی، گردن را به جلو خم نکنید.
• بالش شما نباید خیلی بلند یا خیلی کوتاه باشد.
• مدام پشت میز ننشینید و هر ۳۰ تا ۴۵ دقیقه چند دقیقه استراحت کنید.

مصرف داروهای مسکن بدون نسخه

داروهای مسکن بدون نسخه مثل ایبوپروفن و استامینوفن می توانند به کاهش دردهای خفیف تا متوسط شما کمک کنند. 

توجه: اگر درد شما بیش از چند روز ادامه داشت یا با تب، ترشح گوش، سرگیجه یا کاهش شنوایی همراه بود، نباید فقط به مسکن اکتفا کنید و حتما باید به پزشک مراجعه کنید.

درمان های پزشکی

در صورتی که درمان های خانگی برای رفع سر درد پشت گوش موثر نباشد یا علت مربوط به مشکلات جدی تری باشد، پزشک از روش های درمانی زیر استفاده می کند:

تجویز آنتی بیوتیک

اگر علت درد پشت گوش، عفونت گوش میانی یا ماستوئیدیت باشد، پزشک آنتی بیوتیک تجویز می کند. در اکثر مواقع درمان عفونت گوش، به طور کامل درد پشت گوش را هم از بین می برد. 

داروهای ضد التهاب

در صورتی که علت درد پشت گوش، التهاب عضلات، اعصاب یا مفاصل گردنی باشد، پزشک داروهای ضد التهاب قوی تر مانند ناپروکسن یا داروهای شل کننده عضلات را تجویز می کند.

قطره های مخصوص گوش

در مواقعی که التهاب یا درد ناشی از گوش خارجی، باعث سر درد پشت گوش شود پزشک با تجویز قطره های گوش ضد التهاب، ضد قارچ یا ضد باکتری این درد را تسکین می بخشد. 

فیزیوتراپی برای گردن و عضلات

فیزیوتراپی یکی از موثرترین درمان های درد پشت گوش است، مخصوصا اگر علت آن اسپاسم عضلات گردن، ضعف عضلانی یا مشکلات ستون فقرات گردنی باشد.

تزریق بلوک عصبی برای نورالژی اکسیپیتال

در صورتی که علت درد تحریک یا التهاب عصب اکسیپیتال باشد، پزشک ممکن است بلوک عصبی انجام دهد. در این روش مقداری کمی داروی بی حسی به همراه داروی ضد التهاب به اطراف عصب تزریق می شود و درد را به مدت چند هفته تا چند ماه کاهش می دهد. 

درمان میگرن

اگر مشخص شود علت درد پشت گوش نوعی میگرن است، پزشک درمان های مخصوص میگرن مثل داروهای تریپتان، تنظیم سبک زندگی یا داروهای پیشگیری کننده تجویز می کند.

جمع بندی

سر درد پشت گوش می تواند دلایل مختلفی از گرفتگی ساده عضلات یا عفونت گوش، مشکلات فک و … باشد. شناخت علت، انتخاب درمان مناسب و اصلاح سبک زندگی معمولا باعث بهبود کامل می شود. اما اگر درد شدید، طولانی یا همراه با تب و کاهش شنوایی باشد، مراجعه به پزشک ضروری است.

سوالات متداول