اگر برای یک بار هم تجربه گوش درد داشته باشید، حتما می دانید که این درد چگونه می تواند فعالیت های روزمره فرد را مختل کند. گاهی این درد آنقدر ناگهانی شروع می شود که فرصت مراجعه به پزشک وجود ندارد. در چنین زمانی دانستن چند روش موثر درمان خانگی گوش درد می تواند ناجی شما باشد.
در این نوشتار قصد داریم پس از بررسی دلایل اصلی گوش درد به معرفی روش های علمی و کاربردی درمان گوش درد در خانه بپردازیم.
جدول درمان های خانگی گوش درد در یک نگاه
| روش درمان | نحوه عملکرد | نکات مخصوص کودکان | نکات مخصوص بزرگسالان | هشدارهای ایمنی |
| قطرههای گوش (داروخانهای) | شامل قطرههای گلیسیرینه (نرمکننده جرم) یا قطرههای مسکن بیحسکننده. | حتماً بروشور دارو را بخوانید؛ برخی قطرهها برای کودکان زیر ۲ سال ممنوع است. | برای نرم کردن جرم سخت شده یا کاهش سریع درد بسیار موثر است. | در صورت پارگی پرده گوش استفاده از هر نوع قطره اکیداً ممنوع است. |
| عسل | خاصیت ضدباکتریایی و ضدالتهابی قوی دارد و به بهبود زخم کمک میکند. | مقدار کمی عسل را با کمی آب گرم یا روغن زیتون رقیق کنید تا چسبندگی آن کم شود. | میتوان دور کانال گوش مالید یا ۱ قطره رقیق شده داخل گوش ریخت. | عسل نباید خام و سفت باشد چون ممکن است مجرا را مسدود کند. (خطر بوتولیسم در نوزادان زیر ۱ سال در صورت خورده شدن وجود دارد). |
| سرم شستشو یا قطره آبنمک (برای بینی) | باز کردن گرفتگی بینی و سینوسها باعث باز شدن شیپور استاش و کاهش فشار گوش میشود. | بهترین روش برای گوشدرد ناشی از سرماخوردگی. از اسپری یا قطرهچکان استفاده کنید. | میتوان از سرمهای شستشو با حجم بالا (اسکیگیت) برای شستشوی کامل سینوس استفاده کرد. | آب نمک نباید خیلی غلیظ باشد (سوزش بینی). بهتر است از سرمهای آماده داروخانه استفاده کنید. |
| کمپرس گرم | گرما جریان خون را افزایش داده و درد را تسکین میدهد. | بسیار مؤثر و ایمن. حوله نباید داغ باشد (پوست کودک حساس است). | میتوان از کیسه آب گرم یا حوله گرم شده با اتو استفاده کرد. | دما را روی مچ دست خود تست کنید تا گوش نسوزد. |
| روغن زیتون ولرم | نرم کردن جرم گوش و تسکین التهاب پرده گوش. | فقط ۱ یا ۲ قطره کافی است. دمای آن باید همدمای بدن باشد. | مؤثر برای جرم گرفتگی. | در صورت پارگی پرده گوش یا وجود لوله در گوش ممنوع است. |
| مسکنهای بدون نسخه | کاهش درد و تب (استامینوفن/ایبوپروفن). | دوز دارو باید دقیقاً بر اساس وزن کودک محاسبه شود. | ایبوپروفن یا ناپروکسن اثر ضدالتهابی خوبی دارند. | هرگز به کودکان و نوجوانان آسپرین ندهید (خطر سندرم ری). |
| بالا نگه داشتن سر | کمک به تخلیه مایعات و کاهش فشار گوش میانی. | هنگام خواب زیر سر کودک یک بالش اضافه بگذارید (نه برای نوزادان زیر ۱ سال). | از چند بالش استفاده کنید تا سر بالاتر از بدن قرار گیرد. | برای نوزادان، تشک را با شیب ملایم تنظیم کنید، بالش نگذارید. |
| آدامس جویدن | حرکت فک باعث باز شدن شیپور استاش و تعدیل فشار هوا میشود. | برای کودکان خردسال خطر خفگی دارد (فقط سنین مدرسه). | بسیار عالی برای گوشدرد ناشی از پرواز یا تغییر ارتفاع. | اگر درد ناشی از فک یا دندان باشد، ممکن است درد را بدتر کند. |
علت گوش درد چیست؟
برای اینکه بدانیم کدام روش درمان گوش درد خانگی موثر است، لازم است ابتدا با علت ایجاد این درد آشنا شویم. از جمله شایع ترین دلایل گوش درد عبارتند از:
- عفونت گوش میانی: در صورت عفونت گوش میانی مایعات و باکتری ها در پشت پرده گوش جمع می شوند و منجر به درد، تب و افت شنوایی موقت می شوند.
- التهاب گوش خارجی (اوتیت خارجی): این گوش درد معمولا پس از ورود آب یا میکروب به کانال گوش اتفاق می افتد و به آن گوش شناگران هم می گویند.
- گرفتگی شیپور استاش: سینوزیت، سرماخوردگی، آلرژی و هوای سرد می تواند منجر به گرفتگی مجرای شیپور استاش و احساس درد و فشار در گوش شود.
- جرم خشکشده: تجمع بیش از حد جرم در گوش منجر به ایجاد فشار، درد، وزوز گوش و کاهش شنوایی می شود.
- دندان درد یا مشکلات مفصل فک: در برخی مواقع، علت گوش درد، درد دندان یا فک است که به گوش منتقل می شود.
شناخت علت این درد می تواند در انتخاب بهترین روش درمان خانگی گوش درد به ما کمک کند.
درمان خانگی گوش درد؛ موثرترین روش ها
در ادامه موثرترین روش های درمان خانگی درد گوش را که مختص دردهای خفیف تا متوسط است را بررسی کرده ایم.
استفاده از کمپرس گرم
به دلیل اینکه گرما منجر به شل شدن عضلات اطراف گوش، کاهش التهاب، کاهش فشار و بهبود جریان خون می شود؛ یکی از موثرترین و سریع ترین روش های درمان گوش درد خانگی است.
برای درمان گوش درد با کمپرس گرم در خانه کافی است یک کیسه آب گرم یا حوله تمیز گرمشده را به مدت 10 الی 15 دقیقه روی گوشی که درد می کند بگذارید. بهتر است این کار را ۳ تا ۴ بار در روز تکرار کنید.
این روش درمانی زمانی موثر است که گوش درد ناشی از سرماخوردگی، التهاب خفیف گوش میانی، گرفتگی شیپور استاش و درد ناشی از اسپاسم عضلات فک باشد.
درمان گوش درد با روغن زیتون ولرم
یکی از معروف ترین روش های درمان خانگی گوش درد بزرگسالان، استفاده از روغن زیتون ولرم است. روغن زیتون به دلیل خاصیت نرم کنندگی که دارد می تواند التهاب خفیف، سوزش و خشکی گوش را کاهش دهد.
برای درمان گوش درد با روغن زیتون کافی است دو تا سه قطره از روغن زیتون ولرم را با قطره چکان داخل گوش بچکانید. به مدت ۵ دقیقه به پهلو بخوابید تا روغن به داخل کانال برسد.
در واقع روغن زیتون ولرم با نرم کردن پوست داخلی کانال گوش، کاهش خشکی، درمان خارش گوش و آرام کردن التهاب سطحی می تواند تا حد زیادی گوش درد را کاهش دهد.
توجه: در صورت ترشح چرکی از گوش، احتمال پارگی پردهگوش، درد شدید و ناگهانی و سابقه جراحی گوش ریختن روغن زیتون داخل گوش به هر دلیلی توصیه نمی شود.
استفاده از قطره گوش
یک روش درمان معجزه آسای گوش درد استفاده از قطره گوش است. استفاده از قطرههای گوش معمولا منجر به کاهش التهاب، نرم کردن جرم خشک شده یا تسکین دردهای خفیف موثر هستند. البته انتخاب قطره مناسب بسیار مهم است؛ زیرا هر قطره گوش برای مشکل خاصی طراحی شده است و استفاده اشتباه می تواند منجر به تشدید درد شود.
قطره های نرم کننده جرم گوش از رایج ترین قطره های خانگی هستند. این قطرهها برای زمانی مناسب اند که گوش به دلیل تجمع جرم دچار فشار یا درد خفیف شده باشد. مواد موجود در این قطره ها باعث نرم شدن جرم و تسهیل خروج آن می شود.
نوع دیگری از قطره های گوش، قطره های تسکین دهنده درد هستند که معمولا حاوی مواد ضد التهاب خفیف هستند. از این قطره ها در صورت التهاب سطحی کانال گوش یا دردهای ناشی از خشکی استفاده می شوند.
درمان خانگی گوش درد با عسل
عسل به دلیل خاصیت طبیعی ضد التهاب، ضدباکتریایی و ضد ویروسی که دارد یکی از بهترین روش های درمان گوش درد خانگی محسوب می شود. در طب سنتی از عسل به منظور درمان سوزش های ناشی از خشکی گوش یا التهابات مجرای گوش استفاده می شود.
برای درمان گوش درد بزرگسالان با عسل مقداری از آن را را گرم کنید (تا حدی که ولرم شود) سپس دو قطره از آن را به کمک قطره چکان داخل گوش بچکانید.
برای درمان گوش درد کودکان در منزل هم می توانید مقدار کمی عسل روی یک پنبه تمیز بمالید و به صورت غیر مستقیم روی لبه خارجی گوش بمالید.
درمان خانگی گوش درد با بخور
بخور یکی از بهترین روش های طبیعی برای باز کردن مجرای استاش و کاهش فشار گوش است. در زمان گرفتگی مجرای استاش، هوا و مایعات در گوش میانی حبس می شوند و منجر به درد گوش می شود. بخور یا حمام بخار باعث رقیق شدن مخاط و کاهش التهاب مجاری تنفسی می شود و به صورت غیر مستقیم گوش درد را کاهش می دهد.
این روش با کاهش گرفتگی بینی و سینوس ها، باز شدن مجرای استاش، کاهش فشار داخل گوش، بهبود تنفس و جلوگیری از تشدید التهاب منجر به کاهش احساس درد گوش می شود.
درمان خانگی گوش درد با سیر
از قدیم الایام از سیر در طب سنتی به دلیل خاصیت ضد میکروبی و التهابی که دارد برای تسکین انواع دردها، اعم از درد گوش استفاده می شود.
در واقع ترکیبات ضد التهاب موجود در سیر باعث کاهش ورم کانال گوش و آرام شدن درد می شود. از طرفی خاصیت ضد میکروبی سیر باعث درمان عفونت های خفیف گوش خارجی می شود.
برای درمان گوش درد با سیر، یک یا دو حبه سیر را له کنید و با مقدار کمی روغن زیتون گرم کنید. سپس روغن صاف شده را پس از اطمینان از ولرم بودن، دو تا سه قطره داخل گوش بچکانید. در این حالت باید ۵ تا ۱۰ دقیقه به پهلو بخوابید تا روغن به عمق کانال برسد.
روش دیگر این است که سیر را در پارچه نازک گذاشته و چند دقیقه روی گوش قرار دهید تا گرما و بخار طبیعی آن به کاهش درد کمک کند.
توجه: در صورت ترشح از گوش، درد شدید، وجود تب یا احتمال پارگی پرده گوش استفاده از سیر برای درمان گوش درد ممنوع است. همچنین نباید سیر له شده را به صورت مستقیم داخل کانال گوش قرار دهید؛ زیرا می تواند باعث سوختگی یا حساسیت شود.
درمان گوش درد با جویدن آدامس
شاید ساده به نظر برسد اما جویدن آدامس یکی از روش های درمان فوری گوش درد بزرگسالان است.
در واقع جویدن آدامس به دلیل حرکت فک باعث باز شدن مجرای استاش و خارج شدن هوای حبس شده در گوش به خصوص در هنگام پرواز، رانندگی در جاده های کوهستانی یا بعد از سرماخوردگی می شود.
درمان گوش درد در منزل با پیاز
پیاز یک ماده طبیعی ضدالتهاب و ضد میکروب است که می توان برای کاهش گوش درد از آن استفاده کرد. این روش به ویژه زمانی موثر است که علت گوش درد التهاب خفیف، سرماخوردگی یا گرفتگی باشد.
برای درمان گوش درد با پیاز کافی است که یک پیاز متوسط را از وسط نصف کنید و چند دقیقه گرم کنید تا حرارت ملایم پیدا کند، سپس آن را در پارچه نازک بپیچید و روی گوش بگذارید. بوی گرم و بخار ملایم پیاز باعث کاهش التهاب کانال گوش می شود و به دلیل اینکه در عرض نیم ساعت درد را می اندازد به عنوان یک روش درمان معجزه آسای گوش درد شناخته می شود.
برای درمان فوری گوش درد بزرگسالان در خانه می توانید آب پیاز له شده را رنده شده را بگیرید و کمی آن را بگیرید، سپس دو قطره از آن را داخل گوش بچکانید.
توجه: در صورت وجود مشکلاتی مثل احتمال پارگی پرده گوش، ترشح از گوش و تب بالا استفاده از آب پیاز برای درمان گوش درد ممنوع است. برای کودکان زیر دو سال هم فقط استفاده از کمپرس گرم پیاز توصیه می شود.
قطره آب نمک یا سرم شستشو برای بینی
در اکثر مواقع ارتباط گوش درد با گرفتگی بینی مستقیم است. در صورت گرفتگی بینی و سینوس ها، کانال استاش گوش نیز بستهمیشود و باعث بالا رفتن فشار در گوش می شود. بنابراین درمان گرفتگی بینی یکی از بهترین روش های درمان گوش درد محسوب می شود.
برای درمان گوش درد در خانه کافی است که 2 تا 3 بار در روز سرم شستشو یا اسپری آب نمک را داخل هر سوراخ بینی بریزید و به آرامی استنشاق کنید.
درمان گوش درد در خانه با زنجبیل
زنجبیل به عنوان یکی از قوی ترین مواد طبیعی ضد التهاب شناخته می شود. ترکیب های فعال موجود در زنجبیل مانند جینجرول می توانند التهاب، ورم و درد را کاهش دهند. به همین دلیل از این ماده در درمان خانگی گوش درد نیز استفاده می شود. زنجبیل برای دردهای خفیف و دردهایی که به علت التهاب کانال گوش یا گرفتگی شیپور استاش ایجاد می شوند بسیار مفید است.
برای درمان گوش درد با زنجبیل مقداری زنجبیل تازه را رنده کنید و با روغن زیتون ترکیب کنید، ترکیب را گرم کنید و سپس آن را صاف کنید. پس از ولرم شدن روغن 2 تا 3 قطره از آن را دور لبه کانال گوش (نه داخل کانال) بمالید. جذب پوستی مواد فعال زنجبیل در این ناحیه به کاهش درد کمک می کند.
روش دوم درمان خانگی گوش درد با زنجبیل به این صورت است که یک قطعه زنجبیل را در آب بجوشانید و بخار آن را استنشاق کنید. بخار گرم به باز شدن مجرای استاش و کاهش فشار گوش کمک می کند. این روش برای دردهای ناشی از سرماخوردگی یا آلرژی مناسب است.
بالا نگه داشتن سر هنگام خواب
در هنگام خواب سعی کنید به کمک دو بالش سرتان را بالاتر از قلبتان قرار دهید. همچنین بهتر است به پهلو بخوابید به طوری که گوش سالم به سمت بالا باشد.
بالا نگه داشتن سر هنگام خواب باعث می شود که مایعات تجمع پیدا کرده در گوش میانی بهتر تخلیه شوند و فشار کمتری به پرده گوش وارد شود.
از جمله مزایای این روش درمان خانگی گوش درد می توان به کاهش فشار گوش، بهبود گردش هوا در گوش و جلوگیری از افزایش گوش درد در طول شب اشاره کرد.
مصرف مسکن های بدون نسخه
یک روش درمان سریع گوش درد در خانه استفاده از مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن و ایبوپروفن است. این داروها بیشتر برای کاهش درد و التهاب موثر هستند و عفونت گوش را درمان نمی کنند.
درمان خانگی گوش درد کودکان
گوش درد در کودکان بسیار شایع تر از بزرگسالان است. از جمله روش های درمان خانگی گوش درد کودکان می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- گذاشتن کمپرس گرم روی گوش؛
- استفاده از بخور ملایم؛
- مصرف مسکن مناسب سن؛
- مکیدن پستانک یا شیشه برای کاهش فشار گوش؛
- گذاشتن کمپرس گرم پیاز روی گوش؛
- مالیدن عسل با پنبه روی بخش خارجی گوش؛
توجه: برای درمان گوش درد کودکان به هیچ عنوان از روغن یا قطره های خانگی در گوش استفاده نکنید مگر با تجویز پزشک.
چه کارهایی گوش درد را تشدید می کنند؟
به منظور تشدید درد از انجام این کارها پرهیز کنید:
- فرو کردن گوش پاک کن داخل گوش؛
- ریختن روغن، الکل یا قطره های خانگی بدون اطمینان؛
- گرم کردن بیش از حد گوش؛
- فشار دادن یا خاراندن داخل گوش؛
چه زمانی درمان خانگی گوش درد کافی نیست؟
در صورتی که هر یک از علائم زیر را داشتید، به هیچ عنوان روش های خانگی را برای درمان گوش درد امتحان نکنید و به یک متخصص شنوایی سنجی یا متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید:
- درد شدید گوش که با درمان های خانگی بهتر نمی شود.
- تب بالای ۳۸ درجه
- ترشح از گوش
- ورم شدید اطراف گوش
- کاهش شنوایی ناگهانی
- درد بعد از ضربه یا وارد شدن جسم خارجی
جمع بندی
درمان خانگی گوش درد شامل روش هایی مثل استفاده از روغن زیتون، عسل، سیر، پیاز، کمپرس گرم، بخور، مصرف مسکن، جویدن آدامس و … است. این روش ها برای درمان دردهای خفیف تا متوسط موثر هستند اما در صورتی که درد شدید باشد یا همراه با تب، ترشح یا کاهش شنوایی باشد حتما باید به یک پزشک متخصص مراجعه کنید.
سوالات متداول
مؤثرترین روش، خشک کردن کامل گوش است. همچنین می توانید از کمپرس گرم برای کاهش فشار و التهاب استفاده کنید. اگر درد شدید شد یا ترشح مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید.
برای نوزاد شش ماه امن ترین کار برای درمان گوش درد در خانه استفاده از کمپرس گرم ملایم و بالا گذاشتن سر نوزاد هنگام خواب است.
برای درمان درد پشت گوش در خانه می توانید از کمپرس گرم روی ناحیه یا ماساژ ملایم اطراف گوش گردن کمک بگیرید.
