شاید باور نکنید اما اکثر افرادی که با شکایت از گرفتگی گوش یا درد گوش به پزشک مراجعه می کنند، به علت استفاده از گوش پاک کن است. این وسیله کوچک و به ظاهر ساده می تواند باعث زخم شدن، عفونت و حتی پارگی پرده گوش شود. قبل از استفاده از این ابزار کوچک اما خطرناک بهتر است درباره عوارض استفاده از گوش پاک کن و روش های ایمن تمیز کردن گوش اطلاع داشته باشید.
موم گوش دشمن نیست؛ دلیل بی نیازی از گوش پاک کن
گوش داخلی، میانی و خارجی سیستم بسیار ظریف و پیچیدهای هستند که وارد شدن کوچک ترین آسیب به این نواحی ممکن است روی شنوایی و تعادل شما تاثیر منفی بگذارد.
تولید موم گوش (سرومن) به عنوان مکانیسم دفاعی مهم این سیستم شناخته می شود و مانند یک سد محافظتی از ورود گرد و غبار، باکتری ها، آلودگی ها و حتی حشرات جلوگیری می کند.
از طرفی وجود موم در گوش به حفظ رطوبت داخل گوش کمک می کند و از خشکی، خارش و التهاب جلوگیری می کند. حتی این ماده به دلیل خاصیت ضدباکتریایی و ضدقارچی که دارد محیط گوش را سالم نگه می دارد.
بنابراین نیازی به حساسیت بیش از حد برای تمیز کردن موم گوش با وسایل نامناسب مثل گوش پاک کن، سنجاق و … نیست؛ زیرا عوارض استفاده از گوش پاککن در خوشبینانهترین حالت آسیب به پوست حساس کانال گوش و در بدترین حالت هل دادن موم به عمق گوش، پارگی شنوایی یا حتی کاهش شنوایی دائمی است!
عوارض استفاده از گوش پاک کن
چند نمونه از عوارض استفاده از گوش پاک کن می توان به موارد زیر اشاره کرد:
فشار بر موم به داخل گوش
ممکن است در اثر استفاده از گوش پاک کن موم به نواحی داخلی گوش هل دادهشود و باعث گرفتگی گوش، وزوز گوش و افت شنوایی شود.
آسیب به پوست کانال گوش
پوست کانال گوش بسیار نازک و حساس است که استفاده مکرر از گوش پاک کن می تواند منجر به خراش، التهاب و یا حتی خونریزی گوش شود.
کاهش دائمی شنوایی
همان طور که گفتیم، استفاده از گوش پاککن باعث می شود که موم گوش به سمت بخش داخلی فشار داده شود. در صورت استفاده دائمی از گوش پاک کن این موم به تدریج به پرده گوش فشار وارد می کند و ممکن است باعث افت دائمی شنوایی انتقالی شود. به طوری که در برخی افراد نیاز به شستشوی حرفه ای گوش یا حتی برداشتن موم توسط پزشک است.
آسیب پرده گوش و نیاز به جراحی
بسیاری شنیدهایم که افراد در هنگام تمیز کردن گوش با گوش پاک کن به یکباره به دلیل عطسه، تکان خوردن دست و .. گوش پاک کن را بیش از حد داخل کانال گوش فرو برده اند. این کار می تواند باعث پارگی پرده گوش، آسیب به استخوانچه های شنوایی، ایجاد درد شدید و حتی خونریزی گوش در اثر گوش پاک کن شود.
توجه: در موارد شدید، پرده گوش به خودی خود ترمیم نمی شود و برای اصلاح آن نیاز به عمل جراحی تمپانوپلاستی خواهد بود.
وزوز مزمن گوش
فشار بر موم به داخل کانال گوش، ایجاد خراش روی پوست کانال گوش یا وارد شدن آسیب به پرده گوش می تواند باعث تحریک اعصاب شنوایی شود. این تحریک عصبی در دراز مدت ممکن است منجر به وزوز گوش شود.
این مشکل که به صورت وزوز گوش چپ، راست یا هر دو طرف بروز می کند می تواند بسیار آزاردهنده باشد و حتی روی خواب، تمرکز و کیفیت زندگی فرد تاثیر منفی بگذارد. شایان ذکر است که در موارد شدید وزوز ممکن است همیشگی باشد و درمان قطعی نداشته باشد.
افزایش خطر عفونت های گوش
بله کاملا درست خواندید، یکی از عوارض استفاده از گوش پاک کن، عفونت گوش است. معمولا افرادی که با شکایت از درد، تورم، ترشح و کاهش شنوایی به مراکز شنوایی سنجی مراجعه می کنند پس از معاینه متخصصین متوجه می شوند که این علائم به دلیل استفاده زیاد از گوش پاک کن است. در واقع گوش پاک کن میکروب ها و باکتری ها را وارد کانال گوش می کند و منجر به عفونت گوش خارجی یا میانی می شود.
در کانال گوش لایه از چربی و موم وجود دارد که نقش محافظتی را دارند. تمیز کردن بیش از حد گوش با گوش پاک کن باعث از بین رفتن این لایه محافظتی، خشکی گوش و ورود باکتری ها و قارچ ها به گوش می شود.
به همین دلیل یکی از عوارض استفاده از گوش پاک کن که نباید آنها را دست کم بگیرید اوتیت خارجی (عفونت گوش خارجی)، اوتیت میانی و خارش و التهاب مزمن گوش است.
در صورت درد گوش بعد از استفاده از گوش پاک کن چه کنیم؟
درد گوش بعد از استفاده از گوش پاک کن نشانه ایجاد خراش، التهاب یا فشار به کانال گوش یا پرده گوش است. از آنجا که بافت های داخل گوش بسیار حساس و ظریف هستند، حتی یک حرکت اشتباه کوچک می تواند منجر به درد، خونریزی خفیف، التهاب یا حتی آسیب عمیق تر شود.
اولین کاری که در این شرایط باید انجام دهید این است که استفاده از گوش پاک کن را متوقف کنید و اجازه دهید گوش به صورت طبیعی ترمیم شود. در این مواقع بهتر است تا چند ساعت از قرار گرفتن در محیط های آلوده، آب استخر یا دوش طولانی خودداری کنید.
اما اگر درد گوش همراه با احساس پر شدگی، وزوز یا کاهش شنوایی است، امکان دارد موم گوش به سمت داخل برود ؛ در این صورت استفاده از قطره های نرم کننده موم گوش (در صورت سالم بودن پرده گوش) می تواند کمک کننده باشد.
اما اگر درد گوش بعد از استفاده از گوش پاک کن شدید یا همراه با علائمی مثل سرگیجه، خونریزی، ترشح یا شنیدن صداهای غیر طبیعی است حتما به متخصص شنوایی سنجی یا متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید.
جایگزین های ایمن برای تمیز کردن گوش
حال که با عوارض استفاده از گوش پاککن آشنا شدید، وقت آن است که با روش های ایمن تمیز کردن گوش آشنا شوید:
- از وارد کردن هرگونه جسم نوک تیز مانند سنجاق و … به داخل گوش پرهیز کنید.
- از گوش پاک کن فقط برای تمیز کردن لبه خارجی گوش می توانید استفاده کنید.
- رعایت بهداشت و خشک نگه داشتن گوش پس از شنا یا حمام کردن الزامی است.
- در صورت احساس پری گوش یا درد گوش به جای دستکاری کردن هر چه سریعتر به یک متخصص شنوایی سنجی یا متخصص گوش و حلق و بینی مراجعه کنید.
- روش های ایمن تمیز کردن کردن شامل استفاده از قطره گوش برای نرم کردن موم گوش، شستشوی گوش توسط پزشک یا شستشوی تخصصی با سرنگ پلاستیکی است.
جمع بندی
استفاده مداوم و نادرست از گوش پاک کن می تواند مشکلات و عوارض جبران ناپذیری را به دنبال داشته باشد. از عوارض استفاده از گوش پاک کن می توان به فشرده شدن موم گوش و کاهش شنوایی گرفته تا عفونت، التهاب و حتی آسیب به پرده گوش اشاره کرد.
واقعیت این است که گوش، خودش یک سیستم پاکسازی طبیعی و هوشمند دارد و در بیشتر مواقع اصلاً نیازی به دخالت ما نیست. کافی است اجازه دهیم این سیستم کار خود را انجام دهد و فقط زمانی که مشکلی ایجاد شد، از روش های ایمن و علمی کمک بگیریم.
اگر احساس خارش گوش، گرفتگی، کاهش شنوایی یا درد دارید، نیازی به دستکاری نیست، هر چه سریعتر به متخصص شنوایی سنجی مراجعه کنید تا گوش شما به صورت اصولی بررسی و در صورت نیاز پاکسازی شود.
با ترک عادات اشتباهی مثل استفاده از گوش پاک کن و شناخت روش های ایمن، می توانید از شنوایی خود محافظت کنید و سال ها از سلامت گوش هایتان لذت ببرید.
سوالات متداول
خیر، پزشکان استفاده از گوش پاک کن را مجاز نمی دانند؛ زیرا می تواند با فشار دادن موم به داخل گوش باعث خراش، التهاب یا آسیب به پرده گوش شود.
بله، استفاده نادرست از گوش پاک کن می تواند باعث فشرده شدن موم گوش یا آسیب پرده گوش شود و در نتیجه کاهش موقت یا حتی دائمی شنوایی ایجاد کند.
